Restauratie van een ‘slingerklok’ van Jean Baptiste Peerens van Museum Maagdenhuis.
Deze klok werd in 2007 door De Klokkendokter gerestaureerd en stond centraal in de tentoonstelling Over Tijd, Tandwielen en Toekomst tijdens Erfgoeddag 2008.
De maker van de klok, Jean Baptist Peerens, is in Temse, Vlaanderen, geboren,op 28 januari in 1703.
Destijds bepaalde de zonnewijzer nog de tijd. Als de zon in het zuiden stond, was het 12 uur ’s middags.
Deze slingerklok die Peerens maakte was eigenlijk een speler op de reservebank: alleen om de tijd bij te houden gedurende duisternis of bewolking.
Het raderwerk van deze klok was voor die tijd heel modern en de gebruikte techniek vrij nieuw.
Met name de heen-en-weer bewegende slinger in deze klok zorgt voor het op tijd lopen, ongeacht de kwaliteit of conditie van het raderwerk.
Van dagklok naar weekklok.
Toen de klok van Peerens zo’n honderd jaar in gebruik was, bedacht men dat het tijd werd voor een modernisering. Slingerklokken bleken zo betrouwbaar dat het niet meer de zonnewijzer was die de tijd aangaf, maar de slingerklokken zelf. Maar de klok van Peerens moest iedere dag worden opgewonden. Werd het vergeten, dan stond de klok stil en moest iemand het juiste uur ergens ‘gaan halen’. Er was immers geen radio of tv. Om de klok langer te laten functioneren, werden er tandwielen toegevoegd.
Bij deze ingrijpende aanpassing heeft men waarschijnlijk ook de kast gemoderniseerd. Een dunne laag houtfineer gaf de klok een rijk uiterlijk met edelhout.
In de afgelopen 270 jaar zijn er aan het raderwerk nog veel meer wijzigingen uitgevoerd. Het is zelfs niet helemaal duidelijk welk onderdeel nog van Peerens is. Er zijn assen toegevoegd, verplaatst en weer verwijderd. Deze aanpassingen en de noodzakelijke herstellingen zijn helaas niet allemaal even zorgvuldig uitgevoerd.
Restauratie
Omdat de klok niet meer functioneerde werd in 2007 beroep gedaan op De KlokkenDokter uit Kapellen om het raderwerk te restaureren. In zijn atelier werden de maten en gegevens van het raderwerk nauwkeurig geïnventariseerd. Daarna werd het ontwerp van het raderwerk met behulp van een analytisch computerprogramma na berekend.
Sommige tandwielen waren 17% te groot of te klein, terwijl een afwijking tot maximaal 3% acceptabel is!
Zonder aan ‘het verhaal’ van deze klok te raken, werd besloten enkele tandwielen te vervangen door exemplaren van de juiste maat en het juiste tandental.
Op de foto is te zien hoe een van de raderen werd gesneden. Met alle correcties is het functioneren weer verzekerd en kan de slingerklok van Peerens haar verhaal voortzetten in de toekomst.